Vipassana meditatie, 10 dagen leven in absolute stilte!

Het gaat dan eindelijk beginnen, we gaan ons overgeven aan Vipassana meditatie. Voor mij al een hele lange tijd een droom geweest om te leren mediteren en al helemaal om dat in Nepal te doen dus eigenlijk kan het niet mooier.

Maar het wordt toch wel spannend nu, vooral omdat het eigenlijk voor ons een groot mysterie is wat we precies gaan doen. Het enige wat we tot nu toe weten is dat we lange dagen zullen moeten maken, gescheiden van elkaar zullen leven voor 10 dagen en dat we met niemand mogen praten gedurende deze periode. Daar komt nog bij dat je blijkbaar problemen uit het verleden hiermee kan/zult gaan verwerken dus ja dat kan nogal eens heftig worden! Zeker als je niemand bekends om je heen hebt om troost bij te zoeken. Aangezien de afgelopen periode nogal heftig is geweest en een flink deuk heeft achter gelaten, moet ik eerlijk bekennen dat ik het toch wel spannend vind ja.

We melden ons bij het bureau waar de inschrijving heeft plaatsgevonden zo’n 2 maanden geleden en daar staat een enorme rij mensen. We hadden wel wat meer mensen verwacht maar niet zoveel! Wellicht zijn er veel van hen die op de wachtlijst staan, hopend dat er mensen niet op komen dagen. Blijkbaar is dit een erg gewilde retraite om naartoe te gaan, vandaar dat wij ook pas na 2 maanden terecht konden. Dat wordt achteraan aansluiten dus.

Gelukkig staan we ook vrij snel vooraan want hier in Nepal is structuur vaak ver te zoeken, althans vergeleken met Nederland. Mensen staan hier maar gewoon ergens te wachten en het liefst zo dicht mogelijk bij waar ze moeten zijn, of net zijn geweest. Er staat buiten een klein tafeltje, tafel 1, waar zo’n 20 mensen omheen staan. Ik ga er dus maar netjes achter staan maar wordt ook gelijk naar voren geroepen, de rest is dus blijkbaar allemaal al geweest. Milou meldt zich bij een ander tafeltje waar de inschrijving van de vrouwen wordt geregeld, het scheiden van mannen en vrouwen begint dus blijkbaar nu al!

Nadat ze door de stapel papieren gebladerd hebben blijkt mijn inschrijfformulier daar niet tussen te zitten en dus moet ik me gaan melden bij tafel 4, binnen in het gebouw. Schoenen uit en netjes in de kast, tas op de grond en wachten maar weer. Hier krijg ik mijn formulier terug en blijkbaar krijg ik nu een gesprek met een van de leraren/mentoren. Als ik door mijn formulier heen blader zie ik een aantal dingen met rood onderstreept: ‘girlfriend’, ‘lost best friend recently’ en ‘big dream of travelling for one year’. Zou dat een goed of een slecht teken zijn?

Even later komt Milou ook in de wachtkamer zitten en mogen we zowaar gewoon bij elkaar zitten. Ik vraag haar of er iets onderstreept is op haar formulier en bij Milou is alleen ‘boyfriend’ onderstreept. Ik hoor jullie denken, moet daar niet verloofde staan? Nee, ten tijde van de aanvraag was dat nog niet het geval, haha. Na een kleine 10 minuten gaat de deur open en worden we binnen geroepen, we mogen ook samen het gesprek aangaan met de leraar. Laten we dat maar doen dan.

We nemen plaats op de kussens die voor hem op de grond liggen en wachten in spanning op wat gaat komen. Hij bladert wat door de formulieren heen en vraagt dan aan Milou waarom ze graag Vipassana wil doen en of ze kan omgaan met de regels. Even later krijg ik dezelfde vragen en antwoord ik dat ik graag wil leren mediteren en wat rust wil creëren in mijn hoofd waar het soms echt chaos kan zijn. De leraar ondertekent het document en we mogen nu weer terug naar tafel 1, lekker logisch.

Bij tafel 1 aangekomen wordt ik doorgestuurd naar tafel 3 en daar vullen ze de laatste dingen op het formulier in. Daarna is het wachten totdat het 1 uur is, dan krijgen we namelijk een korte instructie over wat ons te wachten staat. Gelukkig duurt dat nog maar een kleine 10 minuten. De instructie is al een uitdaging op zich, wat er zijn geen stoelen, slechts kussentjes op de grond. Kunnen we gelijk vast wennen voor de komende 10 dagen. Na de instructie worden we met de bus naar het meditatie centrum gebracht en schrijven we ons in. Dat wil zeggen, we geven ons paspoort en geld af alsmede onze waardevolle spullen en spullen die afleiding kunnen veroorzaken zoals laptops, camera’s, telefoons, pen en papier en muziekinstrumenten. Daarna hebben we tijd om het complex en onze kamer wat te verkennen en mag er eventueel nog gesproken worden met mede studenten. Mannen en vrouwen worden nu wel definitief gescheiden dus ik neem afscheid van Milou en ga naar mijn kamer. Rond 5 uur krijgen we een laatste avondmaal met aansluitend nog wat meer informatie (of ja, achteraf gezien was het gewoon dezelfde informatie maar door een ander verteld) en daarna begint om 20:00 uur onze zogenaamde ‘noble silence’.

Noble silence

Noble silence is een term die we nog vaak zullen gaan horen de komende dagen en houdt eigenlijk niets meer in dan geen contact met anderen in welke vorm dan ook. Denk hierbij aan: niet praten, geen handgebaren, geen aanrakingen, geen geluiden en ook zelfs geen oogcontact! Dat klinkt als een hele uitdaging.

Daarnaast worden we ook geacht ons te houden aan 5 regels zijnde:

• ons onthouden van het doden van welk leven wezen dan ook (dus ook geen muggen!)
• ons onthouden van stelen
• ons onthouden van alle seksuele activiteiten
• ons onthouden van liegen
• ons onthouden van alcohol en drugs

De regels zijn eigenlijk erg vanzelfsprekend en vergelijkbaar met de regels die religies volgen, maar het is wel goed om hier even bewust mee om te gaan. Gelukkig voor ons is het hier nu behoorlijk koud dus hebben we niet veel last van muggen, anders was dat nog wel een uitdaging geweest om die in leven te laten als ze de hele nacht om je hoofd zoemen. Wat betreft het niet liegen, hier hangt ook voor een groot deel de noble silence mee samen. Als je namelijk niet kan praten kan je ook niet per ongeluk iets vergeten te vertellen, wat dus eigenlijk een leugen zou zijn. Maar voornamelijk is de noble silence gericht op het niet uit de concentratie halen van jezelf en van de ander.

Andere regels

Er zijn ook nog wel wat andere regels die gelden, maar daar wordt minder nadruk op gelegd, hoewel je ze wel dient te volgen, maar dit is meer voor jezelf. Zodat je de beste ervaring haalt uit de 10 dagen dat je Vipassana volgt.
Zo wordt je bijvoorbeeld gevraagd om alle (geloofs) rituelen die je normaal volgt te onderbreken, dus geen bidden voor het eten of slapen, geen andere vormen van meditatie, geen yoga, geen mantra opzeggen, geen wierook branden, geen vasten, geen zang/dans enzovoort. Dit is niet om je te bekeren, maar om ervoor te zorgen dat je zuiver kunt ervaren wat Vipassana voor en met je doet, dus zonder dat je het toe kan schrijven aan een ander gebruik. Er wordt van je gevraagd om vertrouwen te hebben in Vipassana, omdat vertrouwen hebben in hetgeen je doet (wat dat dan ook mag zijn) essentieel is om het te volledig te kunnen ervaren.

Vipassana, of beter gezegd Dhamma, waar Vipassana een onderdeel van is, is ook geen geloof. Het is wel ontwikkeld/ontdekt door Boeddha, maar heeft niets te maken met boeddhisme. Het is een techniek die iedereen toe kan passen als hij dat wil en die je kan helpen om je geest te zuiveren en alle spanningen en problemen op een kalme en evenwichtige wijze onder ogen te zien en om positief bij te dragen aan de samenleving.

Van 20:30 tot 21:00 vindt onze eerste meditatie plaats. Er hangt een goede sfeer en je kan merken dat iedereen toch wel enthousiast is, het half uur vliegt voorbij. Na de meditatie zit er niet veel anders op voor iedereen om maar naar bed te gaan, het is hier rond half 7 donker en de temperatuur ligt in de avond zo rond de 10 graden maximaal maar meestal blijft hij eronder. Aangezien wij in februari van huis zijn gegaan met de instelling in warme landen te verblijven, hebben we dus ook niet echt winterkleding en is buiten zitten geen optie. Daarbij, waarom zou je in het donker in je eentje buiten gaan zitten, een goed gesprek met iemand zit er niet in.

De eerste uren meditatie

Om 04:00 klinkt er een bel en worden we geacht om op te staan zodat we om half 5 aan onze eerste meditatiesessie van 2 uur kunnen beginnen. Ja, de ochtend begint vroeg en ook gelijk met een lange sessie! Na deze eerste 2 uur, waarin we vooral letten op onze ademhaling, met name hoe deze is, krijgen we dan ons ontbijt. Een prutje van kikkererwten en een soort van pap gemaakt van rijst. Het klinkt gelukkig een stuk smeriger dan dat het in werkelijkheid is. Het is vooral een voedzame en gezonde maaltijd, daar was ik op zich wel aan toe, zeker na die 2 uur mediteren.

Na het ontbijt krijgen we nog even rust tot 8 uur om vervolgens weer aan de meditatie te gaan. Een uur lang, dan 5 minuten rust om de benen te strekken en te plassen om vervolgens weer een sessie van 2 uur te zitten. De pauze klinkt een stuk aantrekkelijker dan hij in werkelijkheid is. Omdat we verzocht worden om voldoende te drinken en omdat water het hongergevoel onderdrukt drink ik dus ook maar behoorlijk veel water. Nadeel daarvan is uiteraard dat ik ook vaker naar de wc moet. De pauzes zijn dan ook net lang genoeg om naar de wc te lopen, in de rij te staan en net op tijd terug te zijn voor de volgende meditatie sessie. Er volgen gelukkig wat momenten dat de rij bij de wc niet zo lang is en dan heb ik dus nog mooi een minuutje de tijd om me op te warmen in de zon.

Lunch

Om 11 uur is de aanvang voor de lunch, dal bhat. Een combinatie van rijst met verschillende groenten en een soep van linzen. Heel erg smakelijk en zeker ook erg voedzaam. Mocht je geïnteresseerd zijn in een recept voor dal bhat of gewoon benieuwd zijn hoe het eruit ziet, klik dan hier, Milou heeft het recept namelijk uitgeschreven op haar website The Happy Chickpea. De maaltijden zijn altijd ruim voldoende en je mag zo vaak op laten scheppen als je zelf wil. Honger lijden hoef je hier dus op zich niet echt, maar er wordt wel verzocht om niet te veel te eten omdat dit de meditatie niet ten goede komt. Waarschijnlijk heeft je lichaam het dan te druk met verteren en is het lastiger om je concentratie te bewaren.

Na de lunch krijgen we nog wat tijd om rust te nemen of om eventueel wat kleren te wassen (met de hand), je bed te verschonen of je kamer en toilet te poetsen. Het is je eigen verantwoordelijkheid om je leefomgeving netjes te houden en het getuigd van wijsheid als je dat ook daadwerkelijk doet, staat overal geschreven. Mijn kamer is op zich vrij netjes bij aankomst en alhoewel het een kamer voor 9 personen betreft, hoef ik hem slechts te delen met 1 kamer genoot, een Japanner. Ik besluit vanaf dag 1 om mijn spullen maar netjes te organiseren op het bed naast me en om mijn schoenen en slippers uit te trekken bij het voeteneind. Voornamelijk omdat de vloer van de wc constant nat is, de wc pot lekt namelijk aan de zijkant. Ik moet eerlijk zeggen dat ik nog nooit zo’n georganiseerde kamer heb gehad, ik word er bijna zelf bang van.

Aangezien ik nog geen kleren heb om te wassen en me niet geroepen voel om de kamer al te poetsen op de eerste dag besluit ik maar om even op bed te gaan liggen en wat te rusten. Ik probeer te mediteren maar al snel val ik in slaap en wordt gewekt door de bel van 12:50. Tijd om me weer te melden bij de grote hal.

De middagsessie

Om 1 uur klinkt de bel weer voor aanvang van de middagsessie. Deze sessie duurt alles bij elkaar 4 uur. Vergeleken bij de ochtendsessie van 5 uur valt dat dan weer mee. We beginnen met een sessie van anderhalf uur, daarna 5 minuten ‘rennen naar de wc pauze’ om vervolgens de volgende sessie van 1 uur te voltooien. Wederom 5 minuten pauze en als laatste nog een sessie van anderhalf uur om de middag mee af te sluiten.

Na de laatste anderhalf uur is het tijd voor onze avond snack. We krijgen hier geen diner helaas, wel krijgen we als nieuwe leerlingen een schaaltje muesli met een glas warme melk, een banaan en een halve appel. Hiermee zullen we ons moeten redden tot het ontbijt morgenvroeg. De oud studenten krijgen zelfs alleen maar citroenwater, maar krijgen het fruit wat wij nu krijgen in de ochtend bij het ontbijt.

Voor de avondsnack krijgen we een uur de tijd, ruim voldoende om een banaan en een halve appel weg te werken. Dus meestal blijf ik nog maar wat zitten met mijn aluminium thee beker en laat deze nog een keer of 2-3 vullen. Ze hebben de keuze uit kruidenthee (soms zwarte thee) of thee met melk. Niet echt mijn favoriet maar bij gebrek aan beter neem ik deze ook maar met regelmaat. De melk bevat tenslotte toch wat meer voedingsstoffen dan gewone thee dus lijkt me dat een goede optie.

De laatste uurtjes van de dag

Om 6 uur klinkt de bel wederom voor de avondmeditaties. De avondsessie duurt in zijn geheel 3 uur, weer een uurtje korter dan de middagsessie. In totaal mediteren we dus 12 uur per dag!
De avond begint met een uur lang mediteren, deze uur sessies krijgen later nog een speciale betekenis toegekend maar hierover verderop meer. Na dit uur is het weer tijd om de benen te strekken en dan nemen we plaats in een andere hal waar de we dan de zogenaamde ‘Dhamma talk’ te zien krijgen.
Dit is een video waarop S.N. Goenka uitlegt wat we vandaag gedaan hebben, waarom we het zo doen en wat er morgen van ons wordt verwacht. De video duurt anderhalf uur en wordt na de eerste dag ook gelijk mijn hoogtepunt van de dag. Achteraf blijkt dit voor iedereen het geval geweest te zijn. Gewoon even ontspannen en leren over hetgeen we aan het doen zijn. Tijdens de video vertelt de leraar ook dat veel mensen tijdens de pauzes gaan slapen, wat hij natuurlijk niet kan verbieden maar hij raadt ons wel aan om maximaal gebruik te maken van onze tijd hier en we dus moeten proberen om wakker te blijven. Het klinkt erg logisch en hoewel ik niet van plan was om te gaan slapen na de lunch, trek ik het me toch wel wat persoonlijk aan en besluit dus maar om dat niet meer te doen. De hierop volgende momenten dat ik tijdens een pauze op bed ga liggen rusten en mediteren, doe ik dat met gestrekte armen zodat ik het merk als ik in slaap val. Dat zal er vast heel stom uit hebben gezien, maar was wel effectief. Ik heb niet meer geslapen tussendoor.
Ik moet zeggen dat de video’s ook erg lachwekkend zijn, niet alleen het camerawerk maar vooral hetgeen de leraar ons vertelt. Hij heeft vele verhalen en anekdotes en lost ook veel vragen op waar je mee worstelt. Daarnaast is hij een charismatische man en weet hij het leuk te brengen.

Na de video gaan we weer terug naar de Dhamma Hall, de grootste hal binnen het complex waar we de meeste tijd gezamenlijk doorbrengen. Mannen en vrouwen zitten wel gescheiden maar desalniettemin wel allemaal in dezelfde hal. De sessie na de video duurt nog een half uur, waarin we vast kunnen uitproberen wat ons in de video is verteld. Na dit half uur is het 9 uur en zit het voor ons erop. Tijd om mijn tanden te poetsen en te slapen, het is zo weer 4 uur!

Dag 2

Om 4 uur klinkt wederom de bel zodat we om half 5 aan de meditatie kunnen beginnen. Het lijkt erg vroeg maar ik voel me prima uitgeslapen en fit om aan de slag te gaan. Het tijdschema blijft gelijk voor de komende 10 dagen dus ik weet waar ik aan toe ben.
De verandering met gisteren is dat we ons nu meer gaan richten op het voelen van de ademhaling. Als je je namelijk goed concentreert op je ademhaling kun je voelen waar de lucht in je neus langs stroomt en door welk neusgat hij binnen komt. Tijd om dat dus te gaan ontdekken.

Het ontbijt is enigszins veranderd maar de basis blijft hetzelfde, een prutje van kikkererwten maar nu met een stukje brood erbij en wat warme melk of thee. De lunch verandert niet gedurende deze 10 dagen, hooguit het type groenten wat erbij zit. En op sommige dagen is er nog wat ontbijt overgebleven welke dan bij de lunch wordt geserveerd.

Een lastige dag

Volgens de video van gister is de 2e dag, samen met de 6e dag een lastige, omdat veel mensen niet gewend zijn aan de zithouding (welke overigens niet verplicht is) en omdat je probeert om je gedachten rustig te krijgen. Dit valt nog niet mee moet ik zeggen. Als je je echt op je gedachten gaan concentreren merk je pas hoe druk je hersenen de hele dag door zijn met eigenlijk helemaal niks. Je gedachten vliegen van hot naar her zonder enige structuur. Ik kan me dus best voorstellen dat mensen hier van schrikken en het moeilijk krijgen, bij mij valt het gelukkig mee.Mijn gedachten schieten ook wel alle kanten op zonder ook maar enige structuur maar ik vind het eigenlijk wel grappig om te ervaren omdat ik er nooit zo bewust mee bezig ben geweest. Het brengt ook een soort van kalmte met zich mee.

Aan het eind van de dag kijken we de volgende video en krijgen we uitleg over dag 2. Het is haast eng om te horen wat Goenka vertelt, alsof hij in je hoofd zit tijdens het mediteren. Hij beschrijft namelijk zeer nauwkeurig wat je ervaart, wat je hersenen denken en hoe je je voelt. De opdracht voor dag 3 is om ons te gaan richten op ‘sensations’ (sensaties) die we waarnemen in de omgeving van je neus. Dit kan van alles zijn, van tinteling tot jeuk tot kriebels en van warmte tot druk. Deze zijn voor iedereen anders en elke sensatie is er een om waar te nemen, bij stil te staan en te accepteren zoals hij is. De dag erop gaan we het gebied waar we deze sensaties  ervaren kleiner maken. Hiermee maken we onze geest scherper waardoor we sensaties sneller op kunnen pikken en we ook subtielere sensaties kunnen waarnemen.

Vipassana dag

Vandaag gaan we de techniek van Vipassana leren. Vipassana is de naam voor een meditatie techniek en deze bestaat uit 3 delen:

• Sila (moraal): het accepteren en naleven van de 5 regels hierboven beschreven
• Samadhi (concentratie): het sturen en controleren van de geest
• Panna (wijsheid): inzicht waarmee je de geest kan zuiveren

Deel 1 hebben we voor aanvang van de eerste dag al voltooid, zonder dat we het eigenlijk wisten, maar blijven we uiteraard wel volhouden. Deel 2 is ons de afgelopen dagen aangeleerd hoe we dit kunnen doen. Nu is het tijd voor het derde deel, het verkrijgen van de wijsheid.
Heel kort gezegd komt het er eigenlijk op neer dat we ons lichaam gaan scannen, van boven naar beneden, op sensaties die we waarnemen en ons hier dan bewust van worden zonder erop te reageren. Een van de duidelijkste voorbeelden die ik heb ondervonden zijn pijnsensaties, bij mij voornamelijk vanwege de zithouding. Het idee is dan om hier niet op te reageren, maar slechts te onderkennen en accepteren dat het zo is, ook al is het niet zoals je zou willen dat het is. Het is slechts een tijdelijk gevoel wat op den duur weer verdwijnt, zelfs als je er niet op reageert.

Het klinkt heel zweverig maar ik heb zelf ondervonden dat het daadwerkelijk zo is. Normaal zou je anders gaan zitten als je pijn hebt, maar door het te accepteren en er niet op te reageren lijkt de pijn minder te worden en zelfs te verdwijnen. Dat vond ik echt geweldig om te ervaren. Het nadeel voor mij was wel dat ik, door de vele knie operaties die ik heb gehad, echt onmogelijk in de meditatie houding kon zitten zonder hevige pijn. Maar wanneer ik in gedachten deze pijnprikkels scande werd de pijn wel minder. Even later betrapte ik mezelf erop te beginnen bij mijn hoofd, maar dat ik na enkele minuten de pijn niet meer kon dragen en dus snel mijn aandacht richtte op mijn lies en knieën, daarna weer terug naar waar ik gebleven was om vervolgens weer snel terug te gaan naar mijn knieën.

In de video ’s avonds legt onze leraar ook uit dat veel mensen deze neiging hebben en dat het beter is om er niet aan toe te geven, hoe moeilijk dit ook is. Voornamelijk omdat je dan minder heftige sensaties misschien niet opmerkt en deze dus aan je voorbij gaan. Tijd om dat morgen dus maar uit te proberen. Er komt echter nog wel een ‘vervelend’ dingetje bij, genaamd adhittãna.

Aditthãna

Aditthãna staat voor wilskracht/vastberadenheid. In het kader van mediteren wordt van ons gevraagd om tijdens de 1 uur durende sessies plaats te nemen in een houding en deze houding gedurende het gehele uur vast te houden. Zonder van positie te veranderen of zelfs ook maar de positie van je handen te wijzigen. Voordeel is wel dat je je houding zelf mag bepalen, zolang je het maar volhoudt. Uiteraard is het niet de bedoeling om jezelf te pijnigen dus mag je wel wisselen als het echt niet meer gaat. Maar door jezelf erop in te stellen dat je het vol houdt dwing je je geest om gehoorzaam te zijn aan je wilskracht. Een belangrijk onderdeel van Vipassana.

Het uur volmaken in de meditatie houding lukt me helaas niet in de ochtendsessie en omdat het voor mijn knieën ook echt niet fijn meer is om zo te zitten besluit ik de leraar te vragen (met de leraren mag je tijdens speciale sessies praten en vragen stellen over wat je ervaart) om een ‘stoel’. Het is geen normale stoel, het is een enigszins verhoogd plateau, zo’n 30 cm boven de grond waarop je in meditatiehouding kan zitten. Indien nodig kan je ook, met wat extra kussentjes om op te zitten, plaatsnemen als op een gewone stoel, dus met je benen in een hoek van 90 graden. Er zit alleen geen rugleuning aan de stoel dus achterover leunen zit er niet in. De middagsessie besluit ik rechtop zittend te beginnen en te kijken of ik het een uur volhoud. Dit lukt wel, maar hoewel het vooraf makkelijker leek, valt het nog niet mee om een uur lang stil en rechtop te zitten. Zeker voor mij niet, ik zit meestal als een banaan op een stoel of bank, lekker onderuit gezakt haha.

Mediteren in een cel

Op dag 8, terwijl ik aan het mediteren ben, staat er ineens iemand aan mijn kussen te trekken. Ik doe mijn ogen open en daar staat een van de vele vrijwilligers, die tijdens deze cursus aanwezig zijn om de studenten te helpen met vragen over de accommodatie en om het eten te serveren. Hij geeft me een briefje en fluistert dat ik naar hal 6 moet gaan. Helemaal verbaasd kijk ik naar het briefje maar daar staat niet zoveel op waar ik wat van kan maken, behalve mijn naam en de datum. Hij herhaalt het nog 2 keer en dan besluit ik om op te staan en naar buiten te lopen.

Eenmaal buiten blijken er al meerdere mensen te staan en na een paar minuten worden we meegenomen naar een grote tempel. We lopen naar binnen en zien daar een lange rij met deuren. Alle deuren zijn genummerd en ik kijk nogmaals naar mijn briefje, hier zie ik nu staan ‘cel 38’ dus ik besluit naar nummer 38 te lopen. De deur wordt voor me geopend en achter de deur bevind zich een kleine ruimte, niet veel groter dan een toilet met op de grond een kussen. Ik weet inmiddels wel waar de kussens voor zijn dus ik neem plaats en even later gaat de deur dicht en het licht uit. Blijkbaar is dit dus mijn nieuwe meditatie ruimte voor vandaag. Ik doe het licht nog even snel aan om nogmaals naar het briefje te kijken en daarop staan 3 tijdstippen. Ik mag dus vandaag nog 2 keer naar deze cel, oh fijn!

De deur gaat open en de vrijwilliger zegt me dat het licht uit moet dus ik maak het licht weer uit en begin met mediteren. Er is echter 1 probleem, ik ben me door het briefje bewust geworden van de datum.

In mijn hoofd had ik de berekening gemaakt dat dag 8 zou vallen op 23 november, de verjaardag van mijn beste vriend Marc, voor wie we in maart nog terug gevlogen zijn naar Nederland om zijn bruiloft bij te wonen. Ik had er alleen geen seconde meer aan gedacht dat het vandaag dag 8 was.
Op het briefje staat echter, 22 november. Ik zat er dus een dag naast, wat niet zo erg is, maar nu ben ik me dus bewust van het feit dat het morgen de 23e is en ik heb daardoor behoorlijk wat moeite om me te concentreren, zeker in mijn nieuwe, kleine omgeving. De eerste 2 sessies dat ik hier zit verstrijken dan eigenlijk ook zonder dat ik ook maar een moment tot mediteren kom. Erg frustrerend als je de tijd zit weg te kijken, zeker in het donker! De laatste sessie besluit ik het maar te accepteren zoals het is en gaat gelukkig wat beter en hier ervaar ik dan ook voor het eerst de zogeheten subtiele sensaties waar ik onze leraar wel al een aantal keer over heb gehoord maar geen idee had wat hij daarmee bedoelde.

Subtiele sensaties

Tijdens Vipassana kan je een tweetal sensaties ervaren; grove, vaste sensaties (vaak pijn) of subtiele sensaties (vaak tintelingen).
De theorie achter deze sensaties is dat de reacties die je hebt op gebeurtenissen in je leven een soort van kras (sankhara) achterlaten op je ziel (althans ik denk dat dat de beste beschrijving is van de uitleg). Deze sankhara kan erg oppervlakkig zijn, erg diep of iets wat er tussenin zit. Het voorbeeld dat gebruikt werd was als een lijn die je trekt in:

• water, deze is eigenlijk vrijwel direct verdwenen
• zand, deze blijft langer staan maar wordt uiteindelijk door het water wel weggevaagd
• steen, een diepe kras die heel langzaam slijt met de tijd.

Het idee achter Vipassana is dat je leert omgaan met gebeurtenissen en er niet op reageert, enkel accepteert dat het zo is en niet zoals je wil dat het is. Wanneer je hiertoe in staat bent zul je dus geen nieuwe sankhara’s aanmaken en dat voelt prettig. Je bent minder snel geïrriteerd en boos. Als je geen nieuwe sankhara’s aanmaakt zullen de oude sankhara’s uiteindelijk naar boven komen en kan je hier op een andere manier mee omgaan, waardoor je ze als het ware verwerkt en oplost. Sankhara’s die een vervelende reactie bij je hebben opgeroepen zullen zich manifesteren als grove, vaste sensaties terwijl prettige reacties zich manifesteren als subtiele sensaties. Voor beide geldt hetzelfde principe, accepteren en niet op reageren. Dus geen afkeer hebben tegen de grove sensaties,  zodat je geen negativiteit ten opzicht van jezelf ontwikkeld wanneer er iets vervelends gebeurt. En geen verlangen ontwikkelen naar de subtiele sensaties, zodat je geen negativiteit ten opzichte van jezelf ontwikkeld wanneer iets wat je graag doet eens niet kan. Een lastig verhaal om te omschrijven, zeker aangezien wij enkel de Engelse versie te horen hebben gekregen. Maar we hebben de dvd’s van de Dhamma talks gekocht dus mocht je echt geïnteresseerd zijn dan mag je ze lenen. Daarbij staan ze ook op YouTube dus kan je ze daar terugvinden. Nog beter is het natuurlijk om eens 10 dagen voor jezelf vrij te maken en een cursus te volgen. Hier zal je echt enorm veel baat bij hebben, dat garandeer ik je en de cursussen zijn wereldwijd te volgen. Volg deze link voor meer informatie.

Mijn eerste ervaring met de subtiele sensaties

Zoals gezegd had ik in de cel mijn eerste ervaring met de subtiele sensaties, wat een geweldig gevoel geeft dat. Het is niet in woorden uit te drukken en zeer lastig te omschrijven maar het was alsof er iemand een emmer warm water over je heen giet en dat daar je hele lijf op reageert. Erg fijn, maar zeer tijdelijk en dat is dus ook precies waar het om gaat. Ervaringen zijn slechts tijdelijk, zowel positieve als negatieve en het is niet de moeite om erop te reageren. Zeker niet op de negatieve! Je zult namelijk ervaren dat ze vanzelf verdwijnen. Nu wil dat natuurlijk niet zeggen dat je gevoelloos moet worden, maar wel dat je er niet naar gaat verlangen, daar krijg je uiteindelijk zelf meer last van dan dat het wat oplevert. Momenten zijn vergankelijk, het is zoals het is en niet zoals je wil dat het is.

Wat betreft het ervaren van deze sensaties ben ik dus wel blij dat ik in de cel heb mogen mediteren. Nu begrijp ik ook eindelijk het verhaal van de leraar en voelt het niet meer alsof ik het verkeerd doe. Wat sowieso niet kan, want het is voor iedereen anders. Mede daardoor is het ook een beetje een vage bedoeling in het begin. Het verhaal is logisch en de ervaringen kloppen wel, maar het is voor iedereen anders dus is er ook niemand die kan zeggen wat je zou moeten voelen op welk moment. Het is echt een kwestie van ervaren.

One flew over the cuckoo’s nest

Tijdens een van de Dhamma talks wordt ons gevraagd om ons meer bewust te zijn van wat er in ons lichaam gebeurt en dus bewust te zijn van alle sensaties die plaatsvinden. Wanneer we naar de eetzaal lopen, wanneer we eten, wanneer we in de zon staan, wanneer we gaan zitten, tijdens het tanden poetsen, tijdens het douchen enz. Dit levert een mooi gezicht op tijdens de pauzes, althans in mijn beleving.

Aangezien alle kandidaten zo met hun beleving bezig zijn, merk ik ook dat ze dingen intenser beleven en meer aandacht geven aan situaties die eerst totaal aan hen voorbijgingen, dat geld overigens ook voor mezelf. Maar tijdens het rondlopen in de pauzes viel mij ook dat veel cursisten kijken naar bloemen, of ja kijken… zeg maar gerust staren! Dat geld ook voor insecten, vlinders, de kat die hier rondloopt, mieren, wasknijpers op de waslijn, je eigen schoen, alles. Op sommige momenten deed het me ook echt aan een inrichting denken. Net als One flew over the cuckoo’s nest. Het is echt grappig om te zien. Links van me staat iemand naar een bloem te staren, rechts van me tuurt iemand naar een mier en verderop zie ik iemand minuten lang omhoog staren. Eigenlijk waar ik ook kijk staan mensen naar objecten te staren waar ze voorheen niet eens aandacht aan zouden geven.

De laatste uurtjes synchroonzitten

Dag 9, 23 november, waar ik nog zo tegen op zag gaat gelukkig soepel voorbij. Blijkbaar heb ik het dan toch verwerkt of op een andere manier bekeken wat er allemaal gebeurd is. Had ik het er de dag ervoor nog zo zwaar mee, nu kan ik het allemaal in perspectief plaatsen. Uiteraard ben ik het nog niet vergeten, maar ik merk wel dat ik anders tegen zaken aan ben gaan kijken, wat mezelf vooral helpt.

Dag 10 is de laatste dag waarop we nog 2 meditatiesessies hebben met noble silence, we moeten dus nog 3 uur synchroonzitten. Daarna krijgen we een toelichting op hoe we deze techniek in het vervolg toe kunnen passen in het dagelijkse leven en waarop we vooral dienen te letten. Na deze uitleg wordt de noble silence verbroken zodat we allereerst onze ervaringen kunnen delen met onze medecursisten. Dat geeft toch een raar gevoel. Ik heb 10 dagen met dezelfde mensen enorm veel tijd doorgebracht, in een kamer geslapen, samen gegeten, thee gedronken, naar bloemen gestaard en toch weet ik niets van hen. Ik weet niet eens hoe hun stem klinkt en toch hebben we heel veel dingen gemeenschappelijk nu. Voor ons allen is de gehele wereld, of eigenlijk meer onze kijk erop, veranderd zonder dat we erover hebben gesproken.

Ook wordt de scheiding van mannen en vrouwen opgeheven en is er een bepaalde ruimte, buiten tussen hal 2 en 3, waar we elkaar mogen ontmoeten en met elkaar praten. Kort nadat de noble silence is opgeheven besluit ik dus om hier op Milou te wachten. Ze had echter hetzelfde idee, want nog voordat ik bij de ruimte ben zie ik haar achter een struik uit komen op weg naar dezelfde ruimte. Ik wil haar een knuffel geven maar ze zegt dat dit niet mag, ik wist dat op dat moment niet eens. Blijkbaar is fysiek contact nog niet toegestaan.
We nemen plaats tussen hal 2 en 3 en praten over van alles, maar vooral over onze ervaringen. Wat is dat fijn zeg om dit samen te kunnen delen. Zeker als je bedenkt dat we inmiddels al ruim 8 maanden samen hebben doorgebracht op reis. Dag in, dag uit konden we samen opstaan, met elkaar praten, lachen, eten en samen naar bed. Maar nu waren we gewoon 10 dagen lang gescheiden, zelfs zonder elkaar maar te mogen aankijken.

Dat niet aankijken is overigens niet helemaal gelukt, op dag 9 hebben onze blikken elkaar 1x gekruist tijdens het verlaten van de Dhamma talk hal. Het voelde alsof er een schok door me heen ging op dat moment, erg vreemd. Alsof je als klein kind betrapt wordt door je moeder met je hand in de koekjes pot. Maar ook wel erg fijn om even een teken van leven van haar te zien. Over blikken gesproken die meer zeggen dan 1000 woorden, dit was er een!

Op deze dag is het schema enigszins veranderd en wat soepeler geworden maar er zijn nog wel wat verplichte meditatiesessies. Na elke sessie ontmoeten we elkaar weer op dezelfde plaats en praten volop. Het is erg leuk om de ervaringen van Milou aan te horen en te ontdekken hoe zij alles ervaren heeft. Een ander feitje wat ze me weet te vertellen is dat de voorraad muesli bij het avondeten oneindig is, dat had ik eerder moeten weten! Dat ga ik vanavond gelijk uittesten.
We krijgen nog een video te zien over hoe Vipassana zelfs is toegepast in het verleden in de grootste gevangenis van India en ook daar verbazingwekkende resultaten had voor de gevangenen. Het was een experiment om te zien of het een beter effect zou hebben als straffen, blijkbaar was het ook succesvol en op meerdere plaatsen daarna toegepast. Voor ons een bewijs dat dit mensen wel degelijk kan veranderen in een positieve zin. We voelen ons ook allebei veel fijner en rustiger in ons hoofd, wat ons betreft dus echt een aanrader voor iedereen!

Ook de ervaringen van de medecursisten zijn erg herkenbaar. De een heeft tintelingen door zijn hele lijf gevoeld alsof er stroom door hem heen ging, de ander heeft alleen maar pijn gevoeld. Maar iedereen die ik spreek is positief en merkt wel een grote verandering in zichzelf op, zelfs degene die enkel pijn hebben ervaren.
Er was een jongen die op dag 3 keek alsof hij helemaal doordraaide, hij was in een mentaal gevecht met zijn banaan, letterlijk! Daarna heb ik het ook maar even aangegeven bij de leraar, het was echt eng om te zien.
Ik vroeg hem hoe het met hem ging en hij zei dat het goed ging. Na mijn verhaal over de banaan moest hij lachen maar was me ook erg dankbaar dat ik hulp voor hem had ingeschakeld. Blijkbaar heeft hij al langere tijd last van angstaanvallen en ook zware medicatie hiervoor (die hij vergeten was voldoende mee te nemen), maar dankzij de techniek lijkt het wat te zijn afgezwakt zei hij. Nu wil ik niet beweren dat Vipassana dus een manier is om psychische stoornissen te verhelpen, maar het kan dus blijkbaar sommige mensen een handvat geven.

Mocht je er meer informatie over willen kijk dan vooral eens op de website. Of ga eens langs bij een faciliteit bij jou in de buurt om met een leraar te praten. Overigens zullen ze je bij het mentor gesprek wel aanraden om het wel of niet te doen, mocht je psychische problemen hebben. Vermeld ze dus vooral eerlijk tijdens je inschrijving, verzwijgen kan nare gevolgen voor jezelf hebben als je eenmaal aan Vipassana begonnen bent zonder iemand in te lichten.

De anekdote over ‘One flew over the cuckoo’s nest’ blijkt een schot in de roos. Iedereen kan er smakelijk om lachen en ook iedereen herkent het direct. Wat zagen we er met zijn allen soms suf uit zeg.

Terug in de bewoonde wereld…

Eenmaal terug in Kathmandu merken we ook wel dat we aanzienlijk kalmer zijn, we irriteren ons niet meer aan de toeterende auto’s en schreeuwende mensen. In plaats daarvan lachen we nu vriendelijk naar ze en denken bij onszelf, ‘je zou eens Vipassana moeten proberen’. Ook bij onze homestay in Kathmandu merkt de hele familie echt een verschil met hoe we nu reageren op situaties. Volgens hen zijn we veel vrolijker en rustiger. Heeft het dus toch de uitwerking gehad waarop we gehoopt hadden. We gaan nu proberen om het mediteren in ons tijdschema in te bouwen, maar we vrezen dat het erg lastig zal zijn tijdens het reizen. Dit omdat je niet weet hoe je dag eruit gaat zien, daarbij zullen de verschillende tijdzones waar we in reizen ook niet echt bevorderlijk zijn. Maar als we eenmaal weer thuis zijn zullen we het zeker onze eerste prioriteit maken.

Als je meer wilt lezen over de techniek van Vipassana meditatie raadt ik je aan om een van de volgende boeken te lezen:

Wij hebben zelf ‘The art of living’ gekocht, omdat deze geschreven is door ‘onze’ leermeester, Dhr. Goenka.

Wil je ook Milou haar ervaring met Vipassana lezen? Klik dan hier.